3.Konu : Açık kaynak kod, kapalı kaynak kod ve özgür yazılım hakkında araştırma yapınız ve ülke güvenliği/maliyet/etik gibi konularda fikirlerinizi yazınız.

Açık kaynak kod, kapalı kaynak kod ve özgür yazılım hakkında araştırma yapınız ve ülke  güvenliği/maliyet/etik gibi konularda fikirlerinizi yazınız.

Açık Kaynak Kod Nedir?

"Açık kaynak kodlu yazılım" terimini sıkça duyuyoruz. Linux ve Linux tabanlı Android gibi yazılımların açık kaynak kodlu olduğunu biliyoruz. Peki açık kaynak kod tam olarak ne demek ve açık kaynaklı yazılımın avantajları neler?

Programlar, yani kısaca .exe, ..dmg, .deb gibi dosyalar, binlerce "kaynak kodu" satırından derlenmiştir. Programlama dilini bilmeyenler için fazlasıyla karışık görünebilecek bu kodlar, bir uygulama dosyası olarak derlenir. Derleme işleminden sonra artık kaynak koduna ihtiyaç duyulmaz. Dolayısıyla iTunes gibi bir yazılımı çalıştırırken kaynak kodunu görmez, sadece ürünün son halini görürsünüz. Çoğumuz için bu zaten olması gereken şeydir. Açık kaynak kodlu yazılımlar ise kaynak kodlarıyla beraber yayınlanırlar. Geliştirici, bazen onları derleyip, kaynak kodlarının yanında bir uygulama dosyası da sunabilir. Bazı durumlarda ise derleme işi kullanıcıya bırakılır.

Açık kaynak kodlu işletim sistemleri;

Kişisel bilgisayar kullanımının popüler bir hal almaya başladığı zaman dilimi içerisinde işletim sistemi olarak en çok kullanılan sistemler Windows ve Apple'ın ürettiği Mac OS işletim sistemleriydi. Bu işletim sistemleri kullanıcılara belli bir lisans karşılığı satılıyor ve kaynak kodları gizli olarak ulaşıyordu. Ticari amaçlara dönüştürülen bu işetim sistemleriyle beraber tamamen açık kaynaklı “özgür yazılım” hareketi de baş gösterdi. Bu hareket sonucunda ortaya güzel bir alternatif olarak Linux tabanlı dağıtımlar sunulmaya başlandı. Hala günümüzde azımsanamayacak bir aktif kitle tarafından kullanılan Linux tabanlı işletim sistemleri açık kaynak kodludur ve kullanıcılarının geliştirmesine açık olarak yayın yapmaktadır. Açık kaynak kodlu ve özgür bir yazılım olduğu için de Linux dağıtımlarının büyük bir kısmı ücretsiz olarak kullanılabilmektedir.

Son olarak; kaynak kodların daha kolay yorumlanabilmesi için yazılımcılar kod satırlarının içerisine yorum ekleyebilirler. Eklenen bu yorumlar sadece kaynak kod dosyası incelenirken görünür ve normal şartlarda görülemez. Bu yorumların eklenmesinin nedeni sistemi parçalara ayırmak ve olası güncelleme ya da sorun giderme durumunda diğer yazılımcıların veya kendisinin kolayca doğru kod parçasını bulmasına yardımcı olmasıdır. Sadece işletim sistemi değil birçok alanda hizmet eden küçük ya da büyük birçok yazılım geliştirilmektedir. Açık kaynak topluluğu Photoshop gibi ticari yazılımlara alternatif olarak Gimp gibi açık kaynaklı ve ücretsiz yazılımlar çıkarmıştır ve çıkarmaya devam etmektedir. Çeşitliliği ve kaliteyi artırmak için kullanılarak ya da geliştirilerek destek verilmesi gerekir.

Kapalı kaynak, kaynak kodu açıklanmamış bilgisayar programları için kullanılan genel bir tabirdir.

Bilgisayar yazılımlarını oluştururken kullanılan kod bütününe kaynak kodu denir. Genellikle bu kod, programın içinde gizlenmiş durumdadır. Programcılar eğer bu kodu paylaşmak istemezlerse kodu saklarlar. Bu tür yazılımlara kapalı kaynak kodlu yazılımlar denir. Kapalı kaynak kodlu yazılımlar, çoğunlukla paylaşma, değiştirme ve tersine mühendislik gibi işlemlere izin vermeyen lisanslara sahiptir.Açık kaynak kodlu yazılımın ne demek olduğunu anlamak için, öncelikle bilindik kapalı kaynak kodlu yazılımların nasıl çalıştığını incelemeliyiz. Mutlaka Windows XP, Office XP yada Adobe Photoshop ya da benzeri bir program kullanmışsınızdır. Bunların hepsi kapalı kaynak kodlu yazılımlara örnek.

Bütün bildiğiniz programlar başlangıçta yazıdan oluşan bir kaynak koduna sahiptirler. Onlarca, belki de yüzlerce bilgisayar programcısı bu kaynak kodunu yazıp sonra da daha hızlı çalışan makina dili ya da ikili (binary) sürüm haline getirmek için bu kodları derlerler (compile). Bu ikili dosyalar Windows XP ya da Office XP aldığınızda size verilen CD’lerde bulunur.

Bu işlemi fırından ekmek almaya benzetebilirsiniz. Fırıncı çeşitli hamur işi yiyecekler için tariflere sahiptir. Siz fırına girer belli bir ücret öder ve istediğiniz ürünü alırsınız. Fakat aldığınız şey ekmektir kesinlikle tarif yanında gelmez.

Özgür yazılım”, kullanıcıların özgürlüğüne ve topluluğa saygı duyan yazılım demektir. Kabataslak, kullanıcıların bir yazılımı çalıştırma, kopyalama, dağıtma, çalışma, değiştirme ve geliştirme özgürlüğüne sahip olduğu anlamına gelir. Öyleyse, “özgür yazılım” bir fiyat değil, özgürlük meselesidir. İngilizcedeki "free" kelimesinden kaynaklı olarak, bu kavramı anlamak için, “bedava birayı” değil “ifade özgürlüğünü” düşünmek gerekiyor. Bazı durumlarda, Fransızca ve İspanyolca'dan özgürün karşılığı olarak libre ödünç alınarak “libre” yazılım kavramı da, yazılımın bedelsiz olduğu değil özgür olduğunu kastetmek için kullanılıyor.

Bu dört özgürlük için çaba harcıyoruz, çünkü herkesin bunları hak ettiğini düşünüyoruz. Bu özgürlüklerle, kullanıcılar programı ve kendileri için yaptığı şeyi (hem bireysel hem de kolektif olarak) denetlemiş olur. Kullanıcıların programı denetlemediği durumda, ona “özgür olmayan” veya “özel mülk” program diyoruz. Özgür olmayan program kullanıcıları denetler ve geliştirici de programı; bu programı adaletsiz iktidarın bir aracı kılar.

TÜBİTAK'ın girişimi sonucunda  Linux dağıtımı olan Pardus Ulusal İşletim Sistemi Türkiye 'de hazıra sunulmuştur. Ülkemizde açık kaynak kodlu yazılımlar uzun yıllardan beri bulunmaktadır. Linux, İstanbulx, Boreas, gibi dağıtımlar ve başka açık kaynak kodlu uygulamalar geliştirilmektedir.

 Ülke maliyeti/güvenliği /etik açısından düşünüldüğünde yazılım seçeneklerimizi değerlendirmek aşamasında kişisel fikirlerimi  belirtmek adına  yazımı ele alacağım. Ülke ekonomimiz söz konusu olması durumunda açık kodlu özgür yazılım kullanmamız gerektiği kanaatindeyim. Açık kaynak kodlu özgür yazılımlar Dışa bağlılığı azaltma hususunda bu bir gereklilik arz ediyor. Çünkü açık  kaynak kodlu yazılımlar tasarruf sağlar, ülke ekonomisi için önem teşkil eder. Bilgisayar  teknolojileri maaliyetleri artmakla birlikte ülkemizi ekonomik anlamda sıkıntıya sokabilecek seviyede ilerlemesine karşı,  yerli sanayici ve bilişimcilerimize destek olmak için  açık kaynak yazılımlar kullanmalıyız. Çünkü ithal etmenin maliyeti ile yerel bir yazılımın ekonomik boyutu karşılaştırıldığında bu gözden kaçmaz derecede fark yaratır.

Açık kaynak kodlu yazılımlar güvenlidir. Ve Ülkemizin siyasal ve politik güvenliği açısından da fırsattır. Örneğin Pardus işletim sistemine virüs bulaşma ihtimali yok denecek kadar azdır.  Yazılımın açık kaynak kodlu olması  güvenlik açısından yarar sağlar .  Çünkü geniş topluluklar tarafından kullanılır, güvenlik açıkları ortaya çıkması durumunda hemen fark edilir ve hızla açık kapatılabilir. 

Açık kaynak kodlu yazılımlar, az önce sözünü ettiğimiz geniş topluluğunun gelişimini ve ilerleyişini sağlar. Böylelikle ülkenin  eğitim boyutu  düşünüldüğünde de zihinlerde olumlu izlenimler yaratır.